Οδηγός καταναλωτών για τα μεταλλαγμένα

Υγεία - 26/12/2006

Η ελληνική αγορά ζωικών προϊόντων εξακολουθεί να λέει "όχι" στα μεταλλαγμένα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία που συγκέντρωσε η Greenpeace και τα οποία παρουσίασε στον επικαιροποιημένο Οδηγό Καταναλωτών, οι ζωοτροφές παραμένουν σε μεγάλο βαθμό καθαρές από μεταλλαγμένα.

"Η επιμονή των Ελλήνων καταναλωτών που δεν θέλουν να τρώνε μεταλλαγμένα συνεχίζει να φέρνει αποτελέσματα: πολλές ελληνικές εταιρείες ζωικών προϊόντων προμηθεύονται αποκλειστικά μη μεταλλαγμένες ζωοτροφές. Στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε το 100% «καθαρών» ζωοτροφών για το 100% των ζωικών προϊόντων", τόνισε η Έλενα Δανάλη, υπεύθυνη της εκστρατείας της Greenpeace ενάντια στα μεταλλαγμένα και συμπλήρωσε: "είναι προφανές ότι όλο και περισσότερες εταιρείες ανταποκρίνονται στην απαίτηση των καταναλωτών, οπότε οφείλουμε όλοι να συνεχίσουμε τον αγώνα μας ενάντια στα μεταλλαγμένα για να τα κρατήσουμε οριστικά έξω από τη χώρα μας".

Η έρευνα της Greenpeace πραγματοποιήθηκε την περίοδο Ιουλίου-Δεκεμβρίου 2006 και αφορούσε στις μεγαλύτερες εταιρείες ζωικών προϊόντων, δηλαδή εταιρείες παραγωγής αυγών, κοτόπουλων, γαλακτοκομικών προϊόντων, παγωτών, αλλαντικών και τυποποιημένων ψαριών. Όπως προκύπτει από τον Οδηγό Καταναλωτών, τo 69% του γάλακτος που πίνουμε εξακολουθεί να προέρχεται από αγελάδες που τρέφονται με μη μεταλλαγμένα, ενώ οι 10 από τις 18 μεγαλύτερες ελληνικές εταιρείες παραγωγής κοτόπουλων επιμένουν να μην αγοράζουν μεταλλαγμένες ζωοτροφές.

Επίσης, η έρευνα της Greenpeace αποκάλυψε ότι όλο και περισσότερες εταιρείες θέτουν σαν προτεραιότητα τους τη χρήση μη μεταλλαγμένης ζωοτροφής και αρκετές εταιρείες απευθύνονται σε ανεξάρτητους πιστοποιητικούς οργανισμούς προκειμένου να εξασφαλίσουν ένα έγκυρο σύστημα επιθεώρησης και ελέγχου.

Όπως και τις προηγούμενες φορές, η Greenpeace ζήτησε από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες ζωικών προϊόντων στην Ελλάδα να προσκομίσουν γραπτές εγγυήσεις (πιστοποιητικά και εργαστηριακές αναλύσεις), όσον αφορά στη χρήση μεταλλαγμένων οργανισμών στις ζωοτροφές και συνέταξε τον Οδηγό Καταναλωτών βάσει των απαντήσεων τους.

Ο Οδηγός Καταναλωτών της Greenpeace έχει σκοπό την ενημέρωση των καταναλωτών και έρχεται να καλύψει το τεράστιο κενό που υπάρχει στη νομοθεσία σχετικά με τη σήμανση των προϊόντων ζωικής προέλευσης. Η μη υποχρεωτική σήμανση σημαίνει ότι ο καταναλωτής όταν αγοράζει κρέας, κοτόπουλο, γάλα, τυρί, αβγά ή ψάρι δεν έχει δυνατότητα να γνωρίζει αν αυτά προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς.


ΟΔΗΓΟΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ

Ο νέος Οδηγός Καταναλωτών (Δεκέμβριος 2006) της Greenpeace περιλαμβάνει τα στοιχεία που συγκέντρωσε η οργάνωση μεταξύ Ιουλίου και Δεκεμβρίου 2006 σχετικά με τη χρήση μεταλλαγμένων ζωοτροφών από τις εταιρείες παραγωγής ζωικών προϊόντων στην Ελλάδα. Ο Οδηγός Καταναλωτών αλλάζει κάθε φορά που υπάρχει αλλαγή στη στάση κάποιας εταιρίας τροφίμων. Ο μόνος έγκυρος και επικαιροποιημένος Οδηγός Καταναλωτών της Greenpeace βρίσκεται στην ιστοσελίδα της οργάνωσης www.greenpeace.gr.

Πώς συντάχθηκε ο Οδηγός Καταναλωτών;
Η Greenpeace ζήτησε από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες ζωικών προϊόντων στην Ελλάδα να δώσουν γραπτές απαντήσεις και να προσκομίσουν εγγυήσεις (πιστοποιητικά, εργαστηριακές αναλύσεις) όσον αφορά στη χρήση μεταλλαγμένων οργανισμών στις ζωοτροφές. Οι απαντήσεις τους αποτέλεσαν τη βάση για να συνταχθεί αυτός ο οδηγός. Παράλληλα, με ελέγχους και δειγματοληπτικές αναλύσεις, η Greenpeace προσπαθεί να επιβεβαιώσει "του λόγου το αληθές".

Οι εταιρίες παραγωγής ζωικών προϊόντων κατατάχθηκαν σε τρεις (3) κατηγορίες βάσει των γραπτών απαντήσεων και των εγγυήσεων που προσκόμισαν:

ΠΡΑΣΙΝΟ ΜΕ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ (Π ν): εταιρείες που προχώρησαν σε πιστοποίηση από διαπιστευμένους διεθνείς ή ελληνικούς οργανισμούς ελέγχου και πιστοποίησης, που αποδεικνύουν πως χρησιμοποιούν αποκλειστικά μη μεταλλαγμένες ζωοτροφές.

ΠΡΑΣΙΝΟ (Π): εταιρείες οι οποίες εγγυώνται ότι τα προϊόντα τους προέρχονται από ζώα που δεν έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς και προσκομίζουν συστηματικά πιστοποιητικά για την καθαρότητα των χρησιμοποιούμενων ζωοτροφών.

ΚΟΚΚΙΝΟ (Κ): εταιρίες που:
- δήλωσαν εγγράφως ότι τα προϊόντα τους προέρχονται από ζώα που δεν έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς, χωρίς όμως να προσκομίζουν τα σχετικά πιστοποιητικά.
- έχουν δώσει ασαφείς απαντήσεις.
- δεν απάντησαν καθόλου στο ερωτηματολόγιο της Greenpeace


Ποιος είναι ο σκοπός του Οδηγού Καταναλωτών;
Σκοπός της Greenpeace δεν είναι να υποκαταστήσει τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, αλλά να ενημερώσει τους καταναλωτές και να πιέσει τους αρμόδιους κρατικούς φορείς.

Ο Οδηγός Καταναλωτών αποτελεί ένα εργαλείο για τον κάθε πολίτη που θέλει να διεκδικήσει το δικαίωμα στην ενημέρωση και την επιλογή. Οι καταναλωτές μπορούν να εμπλουτίσουν τον Οδηγό, να πιέσουν τις βιομηχανίες, τους εισαγωγείς, την πολιτεία και να απαιτήσουν προϊόντα που προέρχονται από καθαρές ζωοτροφές.


Τι είναι οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί;
Οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί (ή γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί) κατασκευάζονται στα εργαστήρια με τη βοήθεια της γενετικής μηχανικής. Η διαδικασία κατασκευής τους περιλαμβάνει την εξαγωγή επιλεγμένων γονιδίων από ένα οργανισμό (όπως ζώα, φυτά, βακτήρια και ιούς), και την τεχνητή εισαγωγή τους σε άλλους εντελώς διαφορετικούς οργανισμούς (όπως είναι τα καλλιεργούμενα φυτά). Οι νέοι αυτοί οργανισμοί αποκτούν κάποια νέα χαρακτηριστικά, όπως αντοχή σε ένα συγκεκριμένο ζιζανιοκτόνο. Η γενετική μηχανική συνήθως χρησιμοποιεί γονίδια ιών για τη διείσδυση και την προώθηση των ξένων γονιδίων, καθώς και γονίδια ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά. Τα εισαγόμενα γονίδια είναι παρόντα σε κάθε κύτταρο του φυτού.

Οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί αποτελούν τεχνητές μορφές ζωής που δεν υπήρχαν μέχρι πρότινος στη φύση και που, αντίθετα με τις παραδοσιακές μορφές βιοτεχνολογίας και φυτικής παραγωγής, καταργούν τους φυσικούς φραγμούς που έχουν δημιουργηθεί μεταξύ των ειδών μέσα από εξελικτικές διαδικασίες εκατομμυρίων χρόνων. Έτσι, ενώ η διασταύρωση ενός ψαριού με μια φράουλα είναι αδύνατη στη φύση, η γενετική μηχανική το «επιτυγχάνει» μέσα στο εργαστήριο. Οι επιστήμονες εξάγουν ένα γονίδιο ψαριού και το εμφυτεύουν σε μία φράουλα δημιουργώντας ένα καθ όλα νέο οργανισμό. Η γενετική μηχανική έχει τη δυνατότητα να χρησιμοποιεί γονίδια ζώων, φυτών, ακόμα και ανθρώπων.


Γιατί η Greenpeace είναι ενάντια στα μεταλλαγμένα;
Η Greenpeace αντιτίθεται στην απελευθέρωση των μεταλλαγμένων οργανισμών διότι οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι είναι ανυπολόγιστοι και μη αναστρέψιμοι, οι κίνδυνοι για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων είναι άγνωστοι, ενώ η απειλή για τη βιοποικιλότητα, την οικολογική ισορροπία και τη διατροφική ασφάλεια είναι άμεση.

· Οι περιβαλλοντικοί κίνδυνοι είναι ανυπολόγιστοι και μη αναστρέψιμοι. Ανάμεσα στους κινδύνους που εντοπίζουν σήμερα οι επιστήμονες σημειώνουμε την αλλοίωση της βιοποικιλότητας, την αύξηση της χρήσης ζιζανιοκτόνων, την αύξηση αντοχής ζιζανίων και εντόμων σε ζιζανιοκτόνα και εντομοκτόνα αντίστοιχα, τη μεταφορά γονιδίων σε άλλα βιολογικά είδη (γενετική ρύπανση), την απελευθέρωση στο περιβάλλον οργανισμών που είναι δυνατό να παραγκωνίσουν φυσικά συγγενικά είδη. Μετά την απελευθέρωση των μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον, η ανάκλησή τους είναι αδύνατη.

· Οι κίνδυνοι για την υγεία των ανθρώπων και των ζώων (μέσω των ζωοτροφών) είναι άγνωστοι. Οι πλέον πιθανοί κίνδυνοι, όπως εντοπίζονται από ιατρούς και γενετιστές, είναι: εμφάνιση νέων αλλεργιών, αύξηση ανθεκτικότητας σε αντιβιοτικά και τοξική δράση.

Ειδικά για την ασφάλεια των μεταλλαγμένων που χρησιμοποιούνται στις ζωοτροφές υπάρχει αυξημένη ανησυχία. Ολοένα και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι δεν διενεργείται επαρκής έλεγχος στα μεταλλαγμένα προϊόντα σχετικά με την ασφάλειά τους για τη διατροφή τόσο των ανθρώπων όσο και των ζώων.

Μέχρι σήμερα υπάρχουν ελάχιστες ανεξάρτητες επιστημονικές μελέτες που αποδεικνύουν την ασφάλεια των μεταλλαγμένων καλλιεργειών, εκ των οποίων οι μισές έχουν πραγματοποιηθεί σε συνεργασία με τις ίδιες τις εταιρείες βιοτεχνολογίας που προωθούν τα μεταλλαγμένα.

Με βάση τη θεμελιώδη Αρχή της Προφύλαξης, εφόσον υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες γύρω από την ασφάλεια των μεταλλαγμένων για το περιβάλλον, τους ανθρώπους και τα ζώα θα πρέπει να απαγορευθεί η απελευθέρωση τους στο περιβάλλον και τη διατροφική αλυσίδα.


Τι προβλέπει η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία;
Για τα συστατικά στα τρόφιμα (όπως άμυλο, έλαια, λεκιθίνη, σογιάλευρο κλπ) σύμφωνα με την πρόσφατη Ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη Σήμανση και την Ιχνηλασιμότητα των μεταλλαγμένων τροφίμων και ζωοτροφών (Κανονισμός 1829/2003 & Κανονισμός 1830/2003) καθίσταται υποχρεωτική η σήμανση των μεταλλαγμένων είτε πάνω στην εμπορική συσκευασία είτε σε συνοδευτικό έγγραφο.

Δηλαδή, στις ετικέτες των τυποποιημένων τροφίμων πρέπει να αναγράφεται ότι αυτό το προϊόν "περιέχει ή προέρχεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς" ή "αυτό το προϊόν παράγεται από γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς".

Η σήμανση όμως των προϊόντων ζωικής προέλευσης δεν είναι υποχρεωτική. Αυτό σημαίνει ότι ο καταναλωτής όταν αγοράζει κρέας, κοτόπουλο, γάλα, τυρί, αβγά ή ψάρι δεν μπορεί να γνωρίζει αν αυτά προέρχονται από ζώα που έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς.


Πώς φτάνουν οι μεταλλαγμένοι οργανισμοί στο πιάτο μας;
Στην παγκόσμια αγορά κυκλοφορούν τέσσερα μεταλλαγμένα προϊόντα, η σόγια, το καλαμπόκι, το βαμβάκι και η ελαιοκράμβη. Η Ευρώπη εισάγει κυρίως μεταλλαγμένη σόγια και κάποιες ποικιλίες μεταλλαγμένου καλαμποκιού. Η μεταλλαγμένη σόγια και το καλαμπόκι χρησιμοποιούνται ως συστατικά στην παραγωγή τροφίμων και στην παραγωγή ζωοτροφών.

Συστατικά σε τρόφιμα: Η σόγια και το καλαμπόκι αποτελούν δύο από τις σημαντικές πρώτες ύλες στη βιομηχανία τροφίμων. Περισσότερο από το 60% των τροφίμων περιέχει παράγωγα σόγιας, όπως αλεύρι, πρωτεϊνες, λεκιθίνη (Ε322), φυτικά έλαια, κλπ ή παράγωγα καλαμποκιού, όπως άμυλο, λάδι, αλέυρι, σορβιτόλη (Ε420), γλυκόζη, φρουκτόζη, κ.α. Επομένως τρόφιμα όπως μπισκότα, σάντουιτς, σοκολάτες ή παιδικές τροφές μπορεί να περιέχουν μεταλλαγμένη σόγια ή καλαμπόκι.

Ζωοτροφές: Η σόγια αποτελεί επίσης βασικό συστατικό της διατροφής των ζώων και των ψαριών εκτροφής (αγελάδες, γουρούνια, πουλερικά, ψάρια), τα οποία καταλήγουν στο πιάτο μας ως ζωικά προϊόντα, όπως κρέας, ψάρι, πουλερικά, γάλα, τυρί, γιαούρτι και αβγά.


Υπάρχουν μεταλλαγμένα τρόφιμα και ζωοτροφές στην Ελλάδα;
Η έντονη αντίδραση και η επιμονή των καταναλωτών στην Ελλάδα ανάγκασε την πλειοψηφία των βιομηχανιών τροφίμων να παράγουν τρόφιμα χωρίς μεταλλαγμένα συστατικά και να διαθέσουν γραπτές εγγυήσεις (πιστοποιητικά και αναλύσεις από διαπιστευμένους οργανισμούς και εργαστήρια) που το αποδεικνύουν.

Τα μεταλλαγμένα όμως εξακολουθούν να εισάγονται στη χώρα μας κυρίως για τη χρήση ζωοτροφών με βασικό προϊόν τη σόγια. Σύμφωνα με στοιχεία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, το 2005 δεν εισήχθηκε μεταλλαγμένο καλαμπόκι ενώ η μη -μεταλλαγμένη σόγια έφτασε περίπου σε ποσοστό 55% επί του συνόλου των εισαγωγών σόγιας. Στόχος μας είναι να φθάσουμε στο 100% "καθαρής" σόγιας. Σημειώνουμε πως στη χώρα μας δεν υπάρχουν ούτε εμπορικές ούτε πειραματικές καλλιέργειες μεταλλαγμένων.


Μπορούμε να κάνουμε κάτι;
Όλοι εμείς που δεν θέλουμε να τρώμε αυγά, κρέατα και ψάρια ή να πίνουμε γάλα από ζώα που έχουν τραφεί με μεταλλαγμένους οργανισμούς μπορούμε και πρέπει να απαιτήσουμε το δικαίωμα μας στην καθαρή τροφή. Να απαιτήσουμε από τις εταιρείες παραγωγής ζωικών προϊόντων να ταΐζουν τα ζώα τους αποκλειστικά με μη-μεταλλαγμένες ζωοτροφές και από τους αρμόδιους κρατικούς φορείς να εφαρμόζουν τη νομοθεσία για τα μεταλλαγμένα και να πραγματοποιούν συστηματικούς ελέγχους για την ανίχνευση μεταλλαγμένων οργανισμών σε τρόφιμα και ζωοτροφές.


Μερικά απλά βήματα για να διώξουμε τα μεταλλαγμένα
· Πριν αγοράσετε κάποιο προϊόν διαβάστε προσεκτικά τις ετικέτες µε τα ψιλά γράµµατα. Αν βρείτε μεταλλαγµένο προϊόν σηµειώστε τη µάρκα, το όνοµα του παραγωγού, τη διεύθυνση του σούπερ-µάρκετ και την ηµεροµηνία που το εντοπίσατε. Επικοινωνήστε µε τον προϊστάµενο του σούπερ-µάρκετ και απαιτήστε να µην εµπορεύονται µεταλλαγµένα προϊόντα. Αν αγοράσετε κατά λάθος κάποιο µεταλλαγµένο προϊόν, επιστρέψτε το και ζητήστε την αντικατάστασή του από µη-µεταλλαγµένο.

· Διαμαρτυρηθείτε στις βιομηχανίες τροφίμων και απαιτήστε να σας εγγυηθούν ότι τα προς πώληση τρόφιμα δεν περιέχουν συστατικά από μεταλλαγμένους οργανισμούς και ότι τα ζωικά προϊόντα παράγονται χωρίς τη χρήση µεταλλαγµένων ζωοτροφών.

· Απαιτήστε από τις βιοµηχανίες παραγωγής ζωικών προϊόντων να ελέγχουν το σύνολο των ζωοτροφών που χρησιµοποιούν και να δημοσιοποιούν τα πιστοποιητικά και τις εργαστηριακές αναλύσεις που βεβαιώνουν ότι τα προϊόντα τους προέρχονται από ζώα που δεν τρέφονται με μεταλλαγμένα.

· Απαιτήστε από τους βουλευτές και τους ευρωβουλευτές να απαγορεύσουν τις εισαγωγές μεταλλαγμένων τροφίμων και ζωοτροφών και την καλλιέργεια μεταλλαγμένων οργανισμών στη χώρα μας.

· Υποστηρίξτε τους βιοκαλλιεργητές και τους άλλους αγρότες που αντιτίθενται ενεργά στην απελευθέρωση μεταλλαγμένων οργανισμών στο περιβάλλον. Προτιµήστε τα βιολογικά προϊόντα τα οποία είναι απαλλαγμένα από μεταλλαγμένους οργανισμούς! Κυκλοφορούν ήδη σε δεκάδες καταστήµατα τροφίμων και λαϊκές αγορές βιολογικών προϊόντων.

· Ενημερώστε μας για τα αποτελέσματα της δράσης σας:
- τηλεφωνικά στο Δίκτυο Δράσης Καταναλωτών: 210 38 38 990, ώρες: 11:00 - 16:00, Δευτέρα έως Παρασκευή
- μέσω e-mail στο gpgreece@diala.greenpeace.org
- µέσω fax στο 210 38 04 008
- ταχυδροµικά στη διεύθυνση Κλεισόβης 9, Αθήνα, 10677